Díli, 27/2025. Prezidente Komisaun Ezekutiva (KE) Bee Timor-Leste, Empreza Públika (BTL, E.P), Sr. Gustavo da Cruz, hamutuk ho Vise-Prezidente KE BTL, E.P ba Asuntu Tékniku, Sr. José Filipe Ximenes Smith no Vise-Prezidente KE BTL, E.P ba Asuntu Korporativu, Sr. Manuel Tomás Amaral de Carvalho, akompaña S.E Ministru Obras Públikas (MOP), Sr. Samuel Marçal no Vise-Ministru Infraestrutura (VMI), Júlio do Carmo ofisialmente lansa Kódigu Konduta nomos hand over kareta BTL, E.P nian. atividade lansamentu ne’e realiza ihia resintu edifísiu BTL, E.P sentrál, Caicoli.
S.E Ministru Obras Públikas, Samuel Marçal hatete, atu ezekuta no kumpri ba kódigu konduta no hand Over kareta, atu utiliza ho di’ak ne’e, tenki mai ho prinsípiu tolu importante maka hanesan, konsiensia, hadomi no brani.
“𝐴𝑡𝑢 𝑑𝑒ℎ𝑎𝑛 𝑘𝑎𝑡𝑎𝑘 𝑘𝑜𝑛𝑑𝑢𝑡𝑎 𝑖𝑑𝑎 𝑏𝑜𝑜𝑡 𝑙𝑖𝑢, 𝑑𝑎𝑙𝑎 𝑏𝑎𝑟𝑎𝑘 𝑖𝑡𝑎 𝑚𝑜𝑠 𝑘𝑜’𝑎𝑙𝑖𝑎 𝑙𝑒𝑖 𝑏𝑎𝑟𝑎𝑘 𝑙𝑜𝑠, 𝑖𝑡𝑎 𝑎𝑡𝑢 𝑘𝑟𝑖𝑎 𝑙𝑒𝑖 𝑑𝑖’𝑎𝑘 𝑑𝑎𝑙𝑎 𝑠𝑎𝑛𝑢𝑙𝑢, 𝑚𝑎𝑠 𝑏𝑢𝑎𝑡 𝑠𝑖𝑟𝑎 𝑛𝑒’𝑒 ℎ𝑜𝑡𝑢, 𝑖𝑡𝑎 𝑡𝑒𝑛𝑘𝑖 𝑠𝑒𝑟, ℎ𝑎𝑛𝑜𝑖𝑛 ℎ𝑜 𝑙𝑖𝑎𝑓𝑢𝑎𝑛 𝑡𝑜𝑙𝑢, 𝑘𝑜𝑛𝑠𝑖𝑒́𝑛𝑠𝑖𝑎, ℎ𝑎𝑑𝑜𝑚𝑖 𝑛𝑜 𝑏𝑟𝑎𝑛𝑖”.
S.E Ministru Obras Públika afirma, wainhira servisu laiha konsiénsia, maka kódigu konduta ne’e sei soe de’it iha gaveta, maibé mos servisu ho fuan hodi hadomi rai no povu ida ne’e, kareta hirak ne’ebé maka sei entrega ba ita boot sira, tenki utiliza duni ba operasionál hodi serví povu nia nesesidade loron-loron nian.
Governante ne’e realsa, liafuan brani ne’e prega hodi ko’alia buat loos, iha buat ruma, ne’ebé sala, tenke hatete sala, wainhira la brani hodi ko’alia sai buat loos maka kódigu konduta ne’e la vale ka la forte iha implementasaun. Hadomi ho profisaun maka problema bee, liu-liu liga ba sistema aat ruma, ho inisiativa no hatudu responsabilidade hodi halo intervensaun imediatu.
“𝑇𝑒𝑛𝑘𝑒 ℎ𝑎𝑡𝑒𝑡𝑒 𝑛𝑜 𝑘𝑜’𝑎𝑙𝑖𝑎 𝑏𝑢𝑎𝑡 𝑛𝑒’𝑒𝑏𝑒́ 𝑙𝑜𝑜𝑠, 𝑑𝑒ℎ𝑎𝑛 𝑠𝑎𝑙𝑎 𝑏𝑢𝑎𝑡 𝑛𝑒’𝑒𝑏𝑒́ 𝑠𝑎𝑙𝑎 𝑑𝑒ℎ𝑎𝑛 𝑠𝑎𝑙𝑎, 𝑠𝑒 𝑖𝑚𝑖 𝑙𝑎 𝑏𝑟𝑎𝑛𝑖, 𝑖𝑚𝑖 𝑎𝑡𝑢 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑧 𝑙𝑒𝑖 𝑚𝑜𝑠 𝑙𝑒𝑖 𝑠𝑒𝑖 𝑙𝑎 𝑓𝑜𝑟𝑡𝑖 ℎ𝑜𝑡𝑢, 𝑡𝑎𝑚𝑏𝑎 𝐵𝑇𝐿, 𝐸.𝑃 𝑛𝑖𝑎 𝑠𝑒𝑟𝑣𝑖𝑠𝑢 𝑛𝑒’𝑒 𝑖𝑚𝑝𝑜𝑟𝑡𝑎𝑛𝑡𝑒 𝑡𝑒𝑏𝑒𝑠, 𝑙𝑖𝑔𝑎 𝑏𝑎 𝑒𝑚𝑎 𝑛𝑖𝑎 𝑚𝑜𝑟𝑖𝑠 𝑛𝑜 𝑛𝑒𝑠𝑒𝑠𝑖𝑑𝑎𝑑𝑒 𝑙𝑜𝑟𝑜𝑛-𝑙𝑜𝑟𝑜𝑛, 𝑙𝑖𝑔𝑎 ℎ𝑜 𝑒𝑚𝑎 𝑛𝑖𝑎 𝑠𝑎𝑢́𝑑𝑒 𝑡𝑎𝑢 𝑏𝑢𝑎𝑡 𝑡𝑜𝑙𝑢 𝑛𝑒’𝑒 𝑖ℎ𝑎 𝑖𝑚𝑖 𝑛𝑖𝑎 𝑢𝑙𝑢𝑛, 𝑖𝑚𝑖 𝑛𝑖𝑎 𝑝𝑟𝑒𝑧𝑒𝑛𝑠𝑎 𝑝𝑜𝑣𝑢 𝑠𝑒𝑖 𝑓𝑜́ 𝑣𝑎𝑙𝑜́𝑟 𝑏𝑎 𝑖𝑚𝑖. 𝑊𝑎𝑖𝑛ℎ𝑖𝑟𝑎 𝑖𝑚𝑖 𝑠𝑒𝑟𝑣𝑖𝑠𝑢 𝑙𝑎 ℎ𝑜 𝑙𝑎𝑟𝑎𝑛 𝑚𝑎𝑘𝑎 𝑖𝑚𝑖 𝑎𝑡𝑢 𝑠𝑒𝑟𝑣𝑖𝑠𝑢 𝑡𝑜’𝑜 𝑚𝑎𝑡𝑒 𝑖ℎ𝑎 𝑛𝑒’𝑒 𝑚𝑜𝑠 𝑒𝑚𝑎 𝑖𝑑𝑎 𝑠𝑒𝑖 𝑙𝑎 𝑏𝑎𝑠𝑎 𝑙𝑖𝑚𝑎𝑛 𝑏𝑎 𝑖𝑚𝑖, 𝑚𝑎𝑖𝑏𝑒́ 𝑖𝑚𝑖 𝑚𝑒𝑠𝑎𝑘 𝑚𝑎𝑘 𝑠𝑒𝑖 𝑏𝑎𝑠𝑎 𝑙𝑖𝑚𝑎𝑛 𝑏𝑎 𝑚𝑎𝑙𝑢 𝑓𝑎𝑙𝑖, 𝑤𝑎𝑖𝑛ℎ𝑖𝑟𝑎 𝑖𝑚𝑖 𝑙𝑎 𝑠𝑒𝑟𝑣𝑖𝑠𝑢 ℎ𝑜 𝑘𝑜𝑛𝑠𝑖𝑒́𝑛𝑠𝑖𝑎, 𝑙𝑎 ℎ𝑎𝑑𝑜𝑚𝑖 𝑛𝑜 𝑙𝑎 ℎ𝑎𝑡𝑢𝑑𝑢 𝑏𝑟𝑎𝑛𝑖”.
S.E Ministru Obras Públika, husu ba funsionáriu BTL, E.P, sai servidór ba Estadu no povu tenke ho fuan. Membru governu ne’e mos agradese tebes, tamba ekipa BTL, E.P dala barak halo intervensaun direita mos ba sistema bee ne’ebé paralelu ho melloramentu estrada sira iha terrenu, ekipa BTL, E.P konsege normaliza fila-fali hodi kontinua garante fornesimentu bee moos ba konsumidór sira.
Iha intervensaun, Prezidente KE BTL, E.P hatete, nudár empreza públika presiza iha regulamentu sira ne’ebé hodi guia empreza sira atu la’o tuir lala’ok ne’ebé iha. Esforsu tomak ne’ebé BTL, E.P halo ho nia finalidade S.E Ministru Obras Públikas aprova ona kódigu konduta ba iha empreza ne’e, atu guiaun ba Ezekutivu sira, hodi lori empreza ne’e tuir dalan ne’ebé loos no tuir lei ne’ebé iha.
Ezekutivu ne’e akresenta, empreza nia esforsu la’os de’it ba kódigu konduta ne’ebé mak iha, maibé prepara mos regulamentu sira ne’ebé mak bele hatuur empreza iha dalan ne’ebé tuir lei. Dadaun ne’e, BTL, E.P prepara hela esbosu lubuk ida, ne’ebé iha tempu badak sei submete atu bele kompleta nesesidade ba enkuadramentu legál sira ne’ebé mak hodi guia empreza ne’e la’o, ida ne’e hanesan parte ida atu Ezekutivu sira lori instituisaun ne’e hamutuk ho ninia traballadór sira, hodi atinji metas ne’ebé mak governu hatuur liuhosi planu estratejia dezenvolvimentu nasionál tinan 2011-2030 nomos programa quinquenal governu nian.
Prezidente KE informa, empreza iha rasik ninia padraun ou planu negósiu ne’ebé hodi guia empreza ne’e atinji metas sira. Hosi planu negósiu ne’ebé iha, anualmente empreza aprezenta ba ministériu ne’ebé tutela ba, hodi hetan aprovasaun. Ohin, S.E MOP aprova ona BTL, E.P nia planu ezekusaun ba tinan 2025 nian, atu nune’e bele guia empreza ne’e hodi ezekuta planu sira to’o fulan dezembru tinan ne’e.
Ezekutivu Empreza estatál ne’e reforsa, alen de, enkuadramentu legál hirak ne’ebé eziste, iha mos fatór importante tolu hanesan rekursu finanseira, rekursu umanu no rekursu materiál sira, rekursu tolu ne’e mak sai forsa atu bele ajuda empreza hodi ezekuta nia servisu sira. Rekursu finanseira ohin S.E MOP aprova ona, atu bele ezekuta ba tinan ida ne’e nian, rekursu umanu BTL, E.P iha ona funsionáriu hamutuk 300-resin, maibé seidauk sufisiente, nune’e iha tinan ida ne’e, BTL, E.P sei rekruta tan rekursu uma umanu hodi reforsa servisu operasionál empreza nian no rekursu materiál nian ohin, BTL, E.P provide tan veíkulu tuir kapasidade BTL, E.P nian, hamutuk 19. Hosi númeru ne’e, kareta ho marka Carry unidade 16 no pick up Hilux unidade tolu, veíkulu hirak ne’e hodi asegura servisu operasionál iha terrenu.
Prezidente BTL, E,P salienta, kareta hirak ne’e, destinadu ba operasionál bee moos no saneamentu iha kapitál Díli nomos kapitál munisípiu 11, hodi apoia tékniku operadór sira, atu hatutan sira-nia liman ho ain, hodi bele halao servisu ou fó atendimentu ba populasaun sira iha kapitál munisípiu no Díli, ida ne’e mak BTL, E.P nia esforsu hodi koresponde ba komunidade sira-nia halerik.
Molok atu termina intervensaun, Prezidente KE BTL, E.P agradese ba S.E Ministru Obras Públikas, S.E Vise-Ministru Infraestrutura, Rev.Padre ne’ebé bele marka ona prezensa iha seremónia lansamentu kódigu konduta no entrega veíkulu ba Diresaun tolu nomos Koordenadór munisípiu 11 no Koordenadór Zona sira iha kapitál Díli.
Entidade ne’ebé partisipa iha lansamentu ne’e, hosi SEEAS, gabinete MOP no VMI, PMU/MOP/BTL, E.P nomos funsionáriu BTL, E.P nian.